Τα πρώτα δείγματα χρήσης του χώρου της βόρειας πλαγιάς της Ακρόπολης ανάγονται στην ύστερη νεολιθική περίοδο. Ιδιαίτερη ακμή παρατηρείται κατά την ύστερη ελλαδική περίοδο, από τον 15ο ως τον πρώιμο 14ο αιώνα πκχ. Στο δεύτερο μισό του 13ου αι. πκχ τειχίζεται για πρώτη φορά ο βράχος με την ανέγερση του Πελασγικού τείχους.
Τα σπήλαια που βρίσκονται σε χρήση είναι του Απόλλωνα και ανατολικά αυτού, το σπήλαιο του Διός, το ανατολικότερο σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στον Πάνα, του οποίου η λατρεία καθιερώθηκε στην Αθήνα από το 490 πκχ, μετά τη μάχη του Μαραθώνα. Την ίδια περίοδο έχουμε το Ιερό της Αφροδίτης και του Έρωτα, κάτω από τη βορειοανατολική γωνία του Ερεχθείου.
1. Περίπατος Ακροπόλεως
2. Στοά Ευμένους
3. Ιερό του Απόλλωνα
4. Ιερό Διός
5. Ιερό Πανός και Νυμφών
6. Μυκηναϊκή κρήνη
7. Ιερό Αφροδίτης και Έρωτος
1. Περίπατος Ακροπόλεως
Περίπατος ονομαζόταν η αρχαία οδός που περιέβαλλε συμμετρικά την Ακρόπολη, ακολουθόντας σχεδόν τους πρόποδες του Ιερού Βράχου.
Σύμφωνα με μια επιγραφή του 4ου αι. πκχ χαραγμένη σε βράχο της βόρειας κλιτύος, το μήκος του ήταν 5 στάδια και 18 πόδες, δηλαδή γύρω στα 1.100 μ.
Ονομάτηκε «Περίπατος» γιατί επέτρεπε στους αρχαίους Αθηναίους να επισκευτούν πολλά και ιδιόμορφα μνημεία στην βόρεια, ανατολική και νότια πλευρά της Ακρόπολης και να κάνουν έτσι μια βόλτα, θαυμάζοντας παράλληλα το αττικό τοπίο, το οποίο τότε ήταν ιδιαίτερα γοητευτικό.
Η είσοδος του Περιπάτου είναι από την οδό Θεωρίας ή το Θέατρο Διονύσου.
Επιγραφή Περιπάτου (4ος αι. πκχ).
2. Πηγή Κλεψύδρα
Η Κλεψύδρα είναι αρχαιότατη πηγή της Ακρόπολης, γνωστή από τα νεολιθικά χρόνια.
Η πηγή παλαιότερα ονομαζόταν Εμπεδώ, άλλαξε όνομα διότι τα νερά της άλλοτε ήταν φανερά και άλλοτε χάνονταν. Στις αρχές το 470 πκχ, ο Κίμων διαμόρφωσε την πηγή σε κρήνη.
Η πηγή είναι βαθιά στο έδαφος και μπορεί να κατέβει κανείς με υπόγεια σκάλα 69 σκαλοπατιών.
Τον 10ο αιώνα οι χριστιανοί στην Κλεψύδρα έκτισαν εκκλησία που ονόμασαν Αγίασμα.
Η χριστιανική εκκλησία γκρεμίστηκε από τους αρχαιολόγους στο τέλος του 1800 και έτσι αποκαλύφθηκε και πάλη η αρχαία πηγή.
Σήμερα η πηγή αναβύζει γάργαρο νερό και όταν βρέχει η ποσότητα είναι τόση που το νερό φτάνει ως την Αρχαία Αγορά.
Μυκηναϊκή κλίμακα και η πηγή.
Τομή και κάτοψη της Κλεψύδρας.
3. Ιερό του Απόλλωνα
Απόλλωνος Ιερόν εν Σπηλαίω.
Κοντά στην Κλεψύδρα βρίσκεται η σπηλιά-ιερό αφιερωμένη στην λατρεία του θεού Απόλλωνα Υποακραίου, δηλαδή του Απόλλωνα «υπ΄ άκραις» ή «υπό Μακραίς» (πέτρες).
Οι εννέα άρχοντες της Αθήνας, μετά την εκλογή τους, αφού πρώτα ορκίζοντο στον βωμό του Πατρώου Απόλλωνος στην Αγορά έρχοντο εδώ για να δώσουν έναν δεύτερο όρκο. Ορκίζοντο πως αν δεν κυβερνoύσαν σωστά την πόλη τους ή γίνοντο καταχραστές του δημοσίου χρήματος, θα έστηναν στο ιερό σπήλαιο χρυσό άγαλμα του Απόλλωνος Πυθίου-Πατρώου. Όταν τελείωναν τη θητεία τους, προσέφεραν μια μαρμάρινη πλάκα με γλυπτά στεφάνια δάφνης και μυρτιάς σε ανάμνηση της επιτυχημένης θητείας τους στα κοινά. Τέτοιες πλάκες βρέθηκαν άφθονες μέσα στη σπηλιά και στην γύρω περιοχή.
4. Ιερό Διός
Δίπλα στην σπηλιά του Απόλλωνος, ανοίγεται μια δεύτερη επίσης επιβλητική σπηλιά αφιερωμένη στον Δία Αστραπαίο.
Στο σπήλαιο αυτό συγκεντρώνοντο οι «Πυθαϊστές» κάθε Άνοιξη και περίμεναν την αστραπή, σημάδι του Διός, από την κορυφή «Άρμα» της Πάρνηθας για να ξεκινήσουν την πορεία τους προς τους Δελφούς.
Οι Πυθαϊστές, ήταν οι επίλεκτοι Αθηναίοι πολίτες που αντιπροσώπευαν την πόλη στις Δελφικές εορτές των Πυθίων. Από εκείνα τα χρόνια έχει επιβιώσει η παροιμιώδης ρήση «… οπόταν δι’ Άρματος αστράψει…».
Οι Πυθαϊστές επιστρέφοντας από το Δελφικό ιερό έφερναν καινούργια αμόλυντη φωτιά, «νέον φως», για να καθάρουν τα ιερά της Αθήνας.
5. Ιερό Πανός και Νυμφών
Δίπλα και ανατολικότερα από τη σπηλιά του Διός Αστραπαίου, υπάρχει μιαν άλλη μικρή σπηλιά, αφιερωμένη στον θεό των δασών και των βοσκών, τον Πάνα.
Η λατρεία του Πανός ήρθε αργά στην Αθήνα, μετά δηλαδή την νίκη στον Μαραθώνα το 490 πκχ.
Η παράδοση λέει πως ο Πάνας εμφανίστηκε στο πεδίο της μάχης του Μαραθώνα, σκόρπισε πανικό στους Πέρσες και βοήθησε τους κατά πολύ λιγότερους Αθηναίους να τους κατατροπώσουν.
Οι Αθηναίοι ευγνωμονούντες τίμησαν εδώ τον Πάνα και κάθε χρόνο οργάνωναν λαμπαδηφορία. Λάξεψαν πάνω στο βράχο μικρές κόγχες όπου ακουμπούσαν τα αφιερώματά τους, όπως ειδώλια, αυλούς, ακόμα και λιχουδιές.
Με την κυριαρχία των χριστιανών στην Αθήνα, το ιερό σπήλαιο του τραγοπόδαρου θεού έγινε μικρή εκκλησία του Αγίου Αθανασίου.
6. Μυκηναϊκή κρήνη
Ανατολικότερα σχηματίζεται ένα εντυπωσιακό σπήλαιο, η Μυκηναϊκή κρήνη, το οποίο είχε διαμορφωθεί σε ιερό της Έρσης.
Η Έρση ήταν κόρη του βασιλιά των Αθηνών Κέκροπα και θεωρείτο η προσωποποίηση της πρωινής δροσιάς. Η Έρση ήταν ιέρεια της θεάς Αθηνάς στην Ακρόπολη.
Στο σπήλαιο υπάρχει μια κρήνη που διαμορφώθηκε όταν οι Μυκηναίοι περιτείχιζαν την Ακρόπολη (β’ μισό του 13ου αι. πκχ). Το άνοιγμά της βρισκόταν πάνω στην Ακρόπολη, κοντά στο Ερέχθειο. Η μυκηναϊκή κρήνη χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα, τριάντα χρόνια περίπου.
Μια κατολίσθηση βράχων σκέπασε την πηγή, με αποτέλεσμα να ξεχαστεί το κάτω μέρος της, ενώ το επάνω μέρος της χρησιμοποιήθηκε ως μυστική έξοδος της Ακρόπολης.
Την βραδιά της 30ής Μαΐου 1941 οι νέοι σπουδαστές, Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας, από το άνοιγμα αυτό ανέβηκαν στην Ακρόπολη και κατέβασαν την χιτλερική σημαία από τον ιστό της. Φεύγοντας πάλι από την ίδια σπηλιά, πέταξαν στα θολά νερά της πηγής την σημαία του κατακτητή.
4. Ιερό Αφροδίτης και Έρωτος
Ιερόν Αφροδίτης εν Κήποις
Εδώ η λατρεία της Αφροδίτης αντικατέστησε την λατρεία της μυκηναϊκής θεάς με τα περιστέρια, που λατρευόταν ως θεά της γονιμότητας κοντά στις μυκηναϊκές εισόδους στην Ακρόπολη.
Σε αυτό εδώ το ιερό της θεάς του έρωτα και της γονιμότητας έρχοντο μια καλοκαιρινή νύχτα οι αρρηφόρες με τα «άρρητά» τους. Στην τελετή των αρρηφόρων αναβίωνε ένα πανάρχαιο αγροτικό έθιμο που είχε ως σκοπό την ενίσχυση της ευφορίας της γης.
Πάνω στον βράχο του ιερού ξεχωρίζουν οι λαξευμένες τετράπλευρες κόγχες όπου εναπόθεταν οι αρχαίοι λάτρεις τα αφιερώματά τους. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν πολλές αναθηματικές επιγραφές για την Αφροδίτη και τον Έρωτα.
Επιλογές :
Αρχική σελίδα : Αρχαιολογικοί χώροι της Αθήνας
Κεφάλαιο 2 : Νότια κλιτύς Ακροπόλεως
Κεφάλαιο 4 : Νότιοι Λόφοι
Αθήνα 