Η περιοχή βόρεια του Ιερού Βράχου, η σημερινή Πλάκα, είναι μία από τις πιο παλιές συνοικίες της πόλης. Υπήρξε πάντα κατοικημένη ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας της, όταν η πόλη είχε γίνει ένα μικρό χωριό.
Η ανατολική πλευρά της συνοικίας είναι φτωχή σε μνημεία, σε αντίθεση με την δυτική πλευρά όπου υπάρχουν πολλά ρωμαϊκά μνημεία (Βιβλιοθήκη Αδριανού, Ρωμαϊκή Αγορά).
1. Βιβλιοθήκη Αδριανού
2. Ρωμαϊκή Αγορά
3. Ωρολόγιον Κυρρήστου
4. Βεσπασιανές
5. Αγορανομείον
6. Πάνθεον
7. Οδός Τριπόδων
8. Μνημείο του Λυσικράτη
9. Ναός Αρτέμιδος
1. Βιβλιοθήκη Αδριανού
Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού κτίστηκε γύρω στο 132 κχ. από τον αυτοκράτορα Αδριανό. Είναι ορθογώνιας κάτοψης με διαστάσεις 122×82 μ, με εσωτερική αυλή διαμορφωμένη σε κήπο με μία μακρόστενη δεξαμενή στο κέντρο. Στο ανατολικό μέρος της βιβλιοθήκης υπήρχαν οι αίθουσες όπου στεγάζοντο οι πάπυροι με τα κείμενα. Οι δύο ακριανές αίθουσες ήταν αμφιθέατρα όπου γίνοντο διαλέξεις, ενώ άλλες μικρότερες χρησίμευαν ως αναγνωστήρια.
Το 267 κχ. η Βιβλιοθήκη καταστράφηκε κατά την επίθεση των Ερούλων. Τα υπολείμματα της βιβλιοθήκης ενσωματώθηκαν στο υστερορωμαϊκό τείχος. Στους χριστιανικούς χρόνους τον κεντρικό χώρο κατέλαβαν διαδοχικά τρεις εκκλησίες.
2. Ρωμαϊκή Αγορά
Η Ρωμαϊκή αγορά δημιουργήθηκε (19 πκχ.) ως συνέχεια της αρχαίας Αγοράς, προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες της καθημερινής ζωής της πόλης. Η αρχαία Αγορά συνδέθηκε με τη Ρωμαϊκή αγορά με ένα δρόμο διακοσμημένο με μια Ιωνική στοά.
Η αγορά ήταν ένα μεγάλο τετράγωνο αίθριο, που περιβάλλετο από κίονες ιωνικού ρυθμού, και είχε συγκεντρώσει την εμοπρία σιταριού και λαδιού της πόλης.
Η πύλη που υπάρχει ακόμα και σήμερα είναι το εξωτερικό μέρος της πύλης που ονομάζεται Πρόπυλο. Αυτή η πύλη είναι γνωστή ως πύλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς.
Η αγορά κατασκευάστηκε με την χρηματοδότηση του αυτοκράτορα Καίσαρα, κατά την διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αδριανού (2ος αι. κχ.), επεκτάθηκε και προστέθηκε μια επιγραφή στην πύλη η οποία και καθόριζε τις φορολογικές υποχρεώσεις των εμπόρων λαδιού.
Πύλη Αρχηγέτιδος Αθηνάς.
3. Ωρολόγιον Κυρρήστου
Το οκταγωνικό αυτό κτίριο κατασκευάστηκε γύρω στο 47 πκχ. από τον αστρονόμο Ανδρόνικο Κυρρήστη.
Στο πάνω μέρος της κάθε πλευράς υπάρχει ανάγλυφη παράσταση ενός ανέμου. Στην κορυφή της σκεπής υπήρχε ένας μπρούτζινος Τρίτωνας-ανεμοδείκτης που ανάλογα με τη φορά του ανέμου έδειχνε με την τρίαινά του μία από τις παραστάσεις. Έτσι οι έμποροι μπορούσαν να δουν από την παραπλήσια αγορά την κατεύθυνση των ανέμων ώστε να υπολογίσουν τον χρόνο που ήθελαν τα εμπορεύματα να φτάσουν στον Πειραιά.
Σε κάθε πλευρά υπήρχε επίσης ηλιακό ρολόι και στο εσωτερικό λειτουργούσε και ένα υδραυλικό για τις ημέρες που είχε συννεφιά.
Την εποχή της τουρκοκρατίας μετατράπηκε σε τεκέ (μουσουλμανικό μοναστήρι). Αυτό βοήθησε στο να διατηρηθεί μέχρι σήμερα το κτίριο σε σχεδόν ακέραια κατάσταση.
Σήμερα είναι γνωστό ως «Πύργος των ανέμων» ή «Αέρηδες» όπως και η σύγχρονη ομώνυμη περιοχή της Πλάκας γύρω από αυτό.
4. Βεσπασιανές
Το τετράγωνο αυτό κτίριο κατασκευάστηκε τον 1ο αι. κχ. και ήταν τα δημόσια αποχωρητήρια της ρωμαϊκής Αγοράς. Πήραν το όνομά τους από τον αυτοκράτορα Βεσπασιανό ο οποίος κατασκεύασε πολλά παρόμοια κτίσματα σε όλη την αυτοκρατορία. Η χρήση τους γινόταν επί πληρωμή.
5. Αγορανομείον
Πρόκειται για ένα αταύτιστο μέχρι στιγμής κτίριο που η σοζώμενη πρόσοψή του περιλαμβάνει τρεις αψίδες από γκρίζο μάρμαρο Υμηττού. Βρίσκεται σε μεγαλύτερο ύψος από τα υπόλοιπα κτίρια και η πρόσβαση σε αυτό γινόταν μέσω μίας μεγάλης κλίμακας.
Η παλαιότερη υπόθεση για ταύτιση του μνημείου με το αναφερόμενο από πηγές Αγορανομείο φαίνεται να μην ευσταθεί. Πιο πιθανό είναι να ήταν αφιερωμένο στην λατρεία της αυτοκρατορικής οικογένειας (Σεβαστείο). Επίσης, σύμφωνα με νεώτερες έρευνες, οι καμάρες πιθανόν να ήταν η μνημειακή είσοδος σε έναν δρόμο με στοές.
6. Πάνθεον
Το Πάνθεον (θεοῖς τοῖς πᾶσιν ἱερόν κοινόν), μνημειώδες οικοδόμημα της εποχής του Αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 κχ.), μήκους 85 μ και πλάτους 40 μ, είχε την μορφή μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής με πρόδρομο στην ανατολική πλευρά. Είναι θεμελιωμένο επάνω σε λείψανα υστεροελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών κτισμάτων, κατά μήκος της νότιας πλευράς της αρχαίας οδού.
Στο συγκεκριμένο οικόπεδο διατηρείται, σε ύψος τεσσάρων επάλληλων δόμων, τμήμα του βόρειου τοίχου του οικοδομήματος, συνολικού μήκους 11,50 μ και πάχους 1,70 μ, ενώ σε απόσταση 7 μ προς τα νότια διατηρείται σειρά σταυροειδών πεσσών, οι οποίοι πιθανότητα στήριζαν εσωτερικές αψίδες ή θόλους.
Τον 3ο αι. κχ. η βόρεια πλευρά του κτηρίου ενσωματώθηκε στο υστερορωμαϊκό τείχος. Σε αυτό, προστέθηκε την εποχή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄(527-565 κχ.) περίκοσμη μαρμάρινη πύλη και ένας οχυρωματικός πύργος. Τμήμα του πύργου διατηρείται σε ύψος 5 μ στο δυτικό τοίχο του όμορου προς τα ανατολικά ακινήτου.7ος αιώνας).
7. Οδός Τριπόδων
Η οδός Τριπόδων θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας γιατί ένα μεγάλο τμήμα του συμπίπτει ακριβώς με τον αρχαίο, ενώ διατηρεί και το ίδιο όνομα.
Ήταν από τους φαρδύτερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας, με πλάτος έξι μέτρα και ο πιο σύντομος για να πάει κάποιος από το θέατρο του Διονύσου έως την Αγορά. Ξεκινούσε από την είσοδο το τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά της Ακρόπολης προς την ανατολική πλευρά, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου και κατέληγε στο Πρυτανείο της Αγοράς.
Την αρχαία αυτή οδό, διέσχιζαν και οι νυχτερινές λαμπαδηδρομίες που γίνονταν προς τιμήν του Θεού Διονύσου. Πήρε το όνομά της από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος της.
8. Μνημείο του Λυσικράτη
Το Μνημείο του Λυσικράτη, γνωστό και ως Φανάρι του Διογένους, βρίσκεται στην αρχαία οδό των Τριπόδων. Είναι ένα χορηγικό μνημείο, στο οποίο φερόταν ο τρίποδας που δινόταν ως τιμητικό έπαθλο στον χορηγό που αναλάμβανε την συγκρότηση του χορού και τα έξοδα διεξαγωγής χορευτικών αγώνων κατά τις επίσημες τελετές.
Στο μπροστινό μέρος του επιστυλίου υπάρχει η επιγραφή: «Λυσικράτης Λυσιθείδου Κικυνεύς εχορήγει Ακαμαντίς παίδων ενίκα θέων ηύλει Λυσιάδας Αθηναίος εδίδασκε Ευαίνετος ήρχε», δηλαδή το μνημείο το ανήγειρε ο Λυσικράτης του Λυσιθείδη κατά την 111η Ολυμπιάδα δηλ. (335-334 πκχ.) και έφερε τον άθλο της νίκης χορού παίδων της Ακαμαντίδας φυλής.
Στην ζωφόρο του επιστυλίου φέρει ανάγλυφη παράσταση από το μύθο της αιχμαλωσίας του Διονύσου από Τυρρηνούς πειρατές. Στο κέντρο της στέγης υπήρχε ο χάλκινος τρίποδας, το έπαθλο του Λυσικράτη, που το υποστήριζαν δύο αγαλματίδια Σάτυρου και Δελφίνου.
9. Ναός Αρτέμιδος
Ότι έχει απομείνει από την είσοδο του αρχαίου ναού της θεάς του κυνηγιού και της αγνότητας βρίσκεται περιφραγμένο μέσα στα κάγκελα της εκκλησίας της αγίας Αικατερίνης, η οποία έχει κτισθεί επάνω σε αυτόν τον ιερό χώρο.
Οι κολώνες του αρχαίου ναού της Αρτέμιδος ελάχιστα ξεχωρίζουν μέσα στον ασφυκτικό χώρο της μικρής πλατείας. Αυτό που φαίνεται είναι η είσοδός του ναού, το υπόλοιπο τμήμα του βρίσκεται μέσα στα υπόγεια της εκκλησίας.
Ο μικρός χώρος που έχει απομείνει σήμερα στο ιερό, δεν ήταν προσβάσιμος διότι βρίσκεται μέσα στο κτήμα της εκκλησίας με όλες τις καγκελόπορτες κλειδωμένες.
Επιλογές :
Αρχική σελίδα : Αρχαιολογικοί χώροι Αθήνας
Κεφάλαιο 7 : Ακαδημία Πλάτωνος
Κεφάλαιο 9 : Παριλίσσια περιοχή εκτός τειχών
Αθήνα 